Brot á trúnaðarskyldu

Telja verður að atvinnurekandi hafi til þess fulla heimild að víkja manni úr starfi ef hann verður uppvís af refsiverðri háttsemi í starfi og þurfi ekki sérstaka áminningu. Gjaldkeri dregur sér fé, afgreiðslumaður hnuplar úr verslun. Sakir verða þá að liggja ljósar fyrir við brottrekstur og ber atvinnurekanda að sýna fram á þær. Um trúnaðarbrot geta svipuð sjónarmið komið upp, svo sem ef starfsmaður skýrir keppinaut frá atvinnuleyndarmáli. Ölvun starfsmanns í vinnu er ennfremur talin gild brottrekstrarsök.

Í öðrum tilvikum getur leikið vafi á því hvaða hvort trúnaður gagnvart atvinnurekanda hafi verið brotinn og til hvaða viðbragða atvinnurekanda er heimilt að grípa til.

Hrd. 53/2017. Starfsmaður í forsvari fyrir annað fyrirtæki. Eins atvik málsins lágu var ekki talið að um brot á trúnaðarskyldu væri að ræða.

Hrd. nr. 240/2016. Í málinu var deilt um hvort starfsmaður hefði brotið trúnað með því að senda á einkanetfang sitt tiltekin skjöl með mikilvægum trúnaðarupplýsingum en honum var vegna þess sagt fyrirvaralaust upp starfi. Sönnun tókst ekki um að þessar sendingar hefðu falið í sér trúnaðarbrot en starfsmaðurinn kvaðst hafa þurft að hafa aðgang að gögnunum vegna vinnu heima hjá sér sem hann framkvæmdi fyrir atvinnurekandann.

Hrd. nr. 55/2002. Í máli þessu var fjallað um heimild atvinnurekanda til fyrirvaralausrar brottvikningar vegna ákveðinna atburða er gerðust eftir að starfsmanni hafði verið sagt upp störfum. Ekki var deilt um lögmæti uppsagnarinnar, né að viðkomandi starfsmaður ætti rétt á þriggja mánaða uppsagnarfresti. Það sem þótti réttlæta að mati atvinnurekanda fyrirvaralausa brottvikningu var sú staðreynd að eftir að hafa kvatt samstarfsfólk sitt á starfsstöð atvinnurekanda tengdi starfsmaðurinn fartölvu sína við tölvukerfi fyrirtækisins sem leiddi m.a. til þess að milli 2000 til 2500 skjöl hurfu af heimasvæði því sem honum hafði verið úthlutað á netþjóni í vélasal fyrirtækisins. Starfsmaðurinn kvaðst hafa flutt umrædd gögn milli netþjóna í eigu fyrirtækisins en af þess hálfu var því haldið fram að gögnunum hafi verið eytt og þau ekki fundist á þeim stað þar sem starfsmaðurinn kvaðst hafa vistað þau, þrátt fyrir leit. Það hafi síðan verið unnt að nálgast gögnin á öryggisafriti hjá fyrirtækinu. Óumdeilt var að starfsmaðurinn flutti umrædd gögn af heimasvæði sínu, eftir að reglulegum starfsskyldum hans var lokið, án þess að vera um það beðinn og án þess að láta forsvarsmenn fyrirtækisins af því vita. Enda þótt þessi framganga starfsmannsins væri ámælisverð að mati Hæstaréttar var ekki talið að hann hafi með henni brotið svo gegn starfsskyldum sínum eða trúnaði við fyrirtækið að heimilað gæti fyrirvaralausa brottvikningu úr starfi. Var því fallist á með starfsmanninum að hann ætti rétt til greiðslu launa til loka uppsagnarfrestsins.

Hrd. nr. 334/2001. Efnafræðingur sem starfað hafði hjá S ehf. frá árinu 1995, sagði starfi sínu lausu frá og með 1. mars 2000 með þriggja mánaða uppsagnarfresti. Ágreiningslaust var að hann hafði haldið fund 7. apríl 2000 með fyrirsvarsmönnum þriggja fyrirtækja sem átt höfðu í samkeppni við S ehf., þar sem rætt var um hugsanlega samvinnu og jafnvel samruna þessara fyrirtækja. Deilt var um hvort efnafræðingurinn hefði með þessum viðræðum brotið gegn trúnaðarskyldu sinni gagnvart S ehf. Ekki var fram komið að hann hefði veitt keppinautum S ehf. trúnaðarupplýsingar, en með hliðsjón af framburði hans fyrir dómi og með tilliti til sérþekkingar hans á framleiðslu S ehf. og reynslu var talið að honum hafi hlotið að vera fyllilega ljóst að áform hans, sem til umræðu voru á fundinum, gætu verulega skaðað hagsmuni S ehf. ef úr þeim yrði. Var sú háttsemi hans talin ósamrýmanleg trúnaðarskyldum, sem hann bar gagnvart vinnu­veitanda sínum. Var því fallist á með S ehf. að félaginu hefði verið heimilt að víkja honum úr starfi án aðvörunar eða fyrirvara. S ehf. kaus þó að bíða með brottvikninguna til 12. maí 2000 þrátt fyrir að hafa áður orðið áskynja um trúnaðarbrestinn, en óumdeilt var að fram að þeim tíma innti efnafræðingurinn af hendi vinnuskyldu sína. Honum voru því dæmd laun fyrir það vinnuframlag hans, auk áunnins orlofs.

Hrd. nr. 500/1998. Starfsmanni vikið fyrirvaralaust úr starfi þar sem að hann hafði ásamt öðrum starfsmanni fyrirtækisins fest kaup á prentvél og tekið á leigu húsnæði í því skyni að hefja sams konar rekstur og Í stundaði og stofnað félag um þessa starfsemi. Talið var að undirbúningur hans að því að koma á fót sjálfstæðum atvinnurekstri, sem hann leyndi, hafi verið ósamrýmanlegur þeim trúnaðarskyldum sem hann bar gagnvart vinnuveitanda sínum. Því var talið að vinnuveitanda hefði verið heimilt að víkja honum úr starfi án viðvörunar eða fyrirvara. Var vinnuveitandinn  sýknaður af kröfum starfsmannsins um laun í uppsagnarfresti.

Hrd. nr. 347/2005. Aðilar deildu um hvort Ó hafi fyrirgert rétti sínum til fjögurra mánaða biðlauna úr hendi V vegna þeirrar háttsemi sinnar að hafa, þegar leið að starfslokum hans hjá V, eytt miklum fjölda tölvugagna af heimasvæði sínu í borðtölvu og af harða diski fartölvu sem hann hafði til afnota í starfi sínu. Fram var komið að tekist hafði að endurheimta mikinn fjölda skjala, sem eytt hafði verið, en ekki lágu fyrir glöggar upplýsingar um efni þessara skjala. Ó kvaðst eingöngu hafa eytt persónulegum skjölum og skjölum sem engu skiptu fyrir starfsemi V, auk þess sem hann hafi gætt þess að öll gögn sem einhverja þýðingu gæti haft væru vistuð bréflega í skjalasafni V. Talið var, að V hafi verið í lófa lagið að hrekja þessar staðhæfingar Ó með því að gera frekari grein fyrir efni þeirra skjala sem tókst að endurheimta, en það hafi hann ekki gert, auk þess sem hann hafi ekki sýnt fram á að hann hafi orðið fyrir tjóni vegna hátterni Ó. Var V því gert að greiða Ó fjárhæð sem nam fjögurra mánaða biðlaunum hans.

Sjá einnig Hrd. nr. 605/2006 og Hrd. nr. 606/2006 sem vörðuðu starfsmenn sem hófu störf hjá samkeppnisaðila á uppsagnarfresti.

Þá var í Hrd. nr. 230/2008 m.a. deilt um hvort ráðningarsamningi hefði verið rift með sannanlegum hætti þar sem launamaður hefði ráðið sig í vinnu hjá samkeppnisaðila.

Í Héraðsdómi Reykjavíkur 30. september 1993 var starfsmaður dæmdur bótaskyldur með lögjöfnun frá hjúalögum þar sem hann hafði samið við yfirmann sinn um styttan uppsagnarfrest en yfirmaðurinn hafði þá sagt upp störfum. Talið var að starfsmaðurinn hafi ekki getað byggt rétt á samningnum með vísan til ákvæða 33. og 36. gr. samningalaga sem fjalla um atriði sem samningsaðili hafði vitneskju um við samningsgerð og óheiðarlegt var að byggja samninginn á.