Tengill á forsíðu ASÍ
Leit
  • IS
  • EN
  • PL
  • Um vinnuréttarvefinn
    • Um vinnuréttarvefinn
    Vinnuréttur
    • Réttindi og skyldur
    • Stéttarfélög og vinnudeilur
    • Trúnaðarmenn stéttarfélaga
    • Fæðingar- og foreldraorlof
    • Evrópskur vinnuréttur
    • Alþjóðlegur vinnuréttur
    • Icelandic labour law
  • Fréttir
    • Almennar fréttir
    • Fréttir af kjarasamningum
    • Verðlagsfréttir
    • COVID 19 - Upplýsingar fyrir launafólk
    • Kófið og hrunið: lærdómur og leiðin fram á við 
    Útgáfa
    • Skýrslur og bæklingar
    • Merki
    • Vinnan (vefrit)
    Miðlun
    • Sjónvarp ASÍ
    • Hlaðvarp
    • Streymi
    Samstarfsverkefni
    • Bjarg íbúðafélag
    • Einn réttur – ekkert svindl!
    • Tímaskráningarappið Klukk
    • Volunteering in Iceland
    Viðburðadagatal
    • Viðburðir
  • Hlutverk og saga
    • Hvað er ASÍ?
    • Stefna
    • Verðlagseftirlit ASÍ
    • Umsagnir um þingmál
    • Listasafn ASÍ
    • Saga ASÍ
    • Persónuverndaryfirlýsing ASÍ
    Skipulag
    • Aðildarfélög
    • Þing
    • Miðstjórn
    • Forseti
    • Skrifstofa
    • Lög ASÍ, reglugerðir og reglur
    • ASÍ-UNG
    Starfsfólk
    • Starfsfólk
    Fræðsla
    • Félagsmálaskóli alþýðu
    • Skólakynningar
    • Minningarsjóður Eðvarðs Sigurðssonar
    Samstarf
    • Norðurlönd
    • Evrópa
    • Alþjóðlegt samstarf
Language:
  • Íslenska (IS)
  • English (EN)
  • Polski (PL)
ALGENG LEITARORÐ
  • Vinnuréttarvefur
  • Fréttir og útgáfa
  • Um ASÍ
  • Skýrslur og bæklingar
  1. Forsíða
  2. Vinnuréttarvefur
  3. Vinnuréttur
  4. Stéttarfélög og vinnudeilur
  5. Félagsdómur
  6. Staða Félagsdóms
  • Vinnuréttarvefur
    • Um vinnuréttarvefinn
      • Um vinnuréttarvefinn
    • Vinnuréttur
      • Réttindi og skyldur
        • Ráðningarsambönd – stofnun og eðli
          • Stofnun ráðningarsambands og ráðningarsamningar
            • Hvenær verður ráðningarsamband til
            • Ráðningarsamningar – form og efni
            • Áunnin réttindi
            • Val á starfsmönnum
            • Upplýsingagjöf um persónuleg málefni
            • Krafa um framvísun sakarvottorðs
            • Sérstök og óvanaleg samningsákvæði
            • Samkeppnisákvæði
            • Starfsmaður leigir íbúðarhúsnæði af atvinnurekanda
            • Sjómenn og iðnnemar
            • Ráðningarsamningar – hvað ber að varast við gerð þeirra
          • Hlutastörf
            • Hvað er hlutastarf
            • Skyldur atvinnurekanda
            • Uppsögn
            • Lög nr. 10/2004 um starfsmenn í hlutastörfum
            • Tilskipun Evrópusambandsins um hlutastörf
          • Tímabundnar ráðningar
            • Uppsögn
            • Samspil tímabundinnar ráðningar og ótímabundinnar
            • Vernd gegn mismunun
            • Framlenging eða endurnýjun
            • Upplýsingagjöf og endurmenntun
            • Sönnun fyrir tímabundinni ráðningu
          • Fjarvinna
            • Upptaka fjarvinnu
            • Ráðningarkjör og réttindi
            • Skipulag vinnunnar og þjálfun
            • Búnaður
            • Aðbúnaður og hollustuhættir
            • Vernd gagna og einkalífs
          • Breyting á ráðningarkjörum
            • Atvinnurekandi
            • Starfsmaður
            • Tilflutningur í starfi
          • Launamaður eða verktaki
            • Dómaframkvæmd
          • Starfsmannaleigur
          • Nýtt skipulag vinnunnar
          • Vinnustaðaskírteini og vinnustaðaeftirlit
            • Vinnustaðaskírteini
            • Vinnustaðaeftirlit
            • Dagsektir
        • Laun og vinnutími
          • Laun
            • Launahugtakið
            • Lágmarkslaun
            • Dagvinna
            • Yfirvinna
            • Vaktavinna
            • Útkall
            • Afkastahvetjandi launakerfi
            • Heildarlaun - brúttólaun
            • Starfstengd hlunnindi
            • Ólaunuð vinna / “sjálfboðaliðastörf“
          • Greiðsla launa
            • Skuldajöfnuður
            • Launaseðill
            • Gjalddagi
          • Frádráttur frá launum
            • Skattar
            • Lífeyrissjóður
            • Iðgjöld til stéttarfélaga
            • Meðlög
          • Skekkjur í launaútreikningum
            • Vangreidd laun
            • Ofgreidd laun
          • Laun ekki greidd
            • Starfslok vegna verulegra vanefnda
            • Setuverkfall
            • Sjóveðréttur
          • Skráning vinnutíma
          • Vinna fellur niður
        • Orlof og frídagar
          • Ávinnsla orlofs
            • Lengd orlofs
          • Taka orlofs
            • Skattskil á orlofsgreiðslum
            • Útborgun orlofslauna
          • Orlofslaun
            • Útreikningur orlofslauna
            • Útreikningur orlofslauna hjá mánaðarkaupsmönnum
            • Orlofslaun lögð inn á orlofsreikning
            • Orlof innifalið í launum
          • Orlof - veikindi og slys
            • Veikindi í orlofi
            • Orlofsuppbót
            • Veikindi erlendis
            • Ýmis álitamál varðandi útreikning launa
          • Aukafrídagar, aukahelgidagar
            • Aukafrídagar skv. lögum um 40 stunda vinnuviku
            • Aðrir frídagar
            • Ákvæði kjarasamninga um aukahelgidaga
          • Ýmsar reglur tengdar orlofi
            • Vanskil atvinnurekanda á orlofi
            • Orlof og uppsögn
            • Orlof og verkföll
            • Flutningur orlofslauna milli orlofsára
        • Veikindi
          • Lágmarksreglur
          • Veikindaréttur
            • Sjúkdómshugtakið
            • Greiðslur í veikindum
            • Tímalengd greiðslu
            • Talning veikindadaga
            • Brottfall veikindaréttar
            • Tengsl uppsagnar og veikindaréttar
            • Sök starfsmanns
              • Eigin sök og almennur veikindaréttur
              • Eigin sök og veikindaréttur vegna slysa
            • Tilkynningar um veikindi
            • Læknisvottorð
            • Læknisskoðanir
            • Trúnaðarlæknar
            • Fæðingarorlof og veikindi
            • Veikindi í orlofi
            • Er hægt að semja af sér veikindarétt
            • Veikindi barna
        • Vinnuslys og atvinnusjúkdómar
          • Vinnuslys
            • Almenn slys við vinnu
            • Skaðabótaskyld slys við vinnu
            • Slys á leið til eða frá vinnu
            • Slys utan vinnu
            • Tengsl uppsagnar og slysaréttar
          • Atvinnusjúkdómar
            • Almenn réttindi vegna atvinnusjúkdóma
            • Skaðabótaskyldir atvinnusjúkdómar
        • Aðbúnaður og hollustuhættir
          • Áhættumat og heilsuvernd á vinnustöðum
            • Öryggistrúnaðarmenn
            • Tilkynning vinnuslysa
          • Vinnu- og hvíldartímareglur
            • Vinnuumhverfi vaktavinnufólks 
            • Vinnutímareglur eru grundvallarréttindi
          • Vernd mæðra og þungaðra kvenna
          • Vinna barna og unglinga
          • Einelti og kynferðisleg áreitni
          • Eftirlitsheimildir VER
        • Persónuvernd launafólks
          • Vímuefnapróf
            • Getur hver sem er þurft að undirgangast vímuefnapróf
            • Réttmætar og málefnalegar ástæður atvinnurekanda
            • Hvernig skal framkvæma slíkar prófanir
            • Meðhöndlun upplýsinga og gagna sem verða til við vímuefnaprófun
            • Fyrir hvern eru niðurstöður vímuefnaprófs
            • Hvað ef niðurstaða prófsins leiðir í ljós vímuefnanotkun starfsmanns
            • Dómar
          • Rafræn vöktun
            • Hugtakið
            • Skilyrði og forsendur
            • Tegundir rafrænnar vöktunar
        • Jafnrétti á vinnumarkaði
          • Launajafnrétti
          • Bann við mismunun
        • Uppsögn ráðningarsambands
          • Uppsögn
            • Uppsagnarfrestur
            • Vinna á uppsagnarfresti
            • Framkvæmd uppsagna
            • Skaðabætur vegna ólögmætra uppsagna
          • Takmarkanir á uppsagnarrétti
            • Almennt bann við mismunun
            • Skoðanafrelsi launafólks
            • Trúnaðarmenn stéttarfélaga
            • Forgangsréttarákvæði kjarasamninga 
            • Jafnrétti
            • Starfsaldur
            • Fæðingar- og foreldraorlof 
            • Fjölskylduábyrgð starfsmanna 
            • Sérákvæði um fatlaða
            • Námssamningar
            • Aðilaskipti að fyrirtækjum 
            • Í veikindum og launalausu leyfi ?
          • Starfslok vegna brota
            • Réttarheimildir
            • Brot launamanns
            • Brot atvinnurekanda
          • Hópuppsagnir
            • Undanþágur
            • Upplýsingar og samráð
            • Tilkynning til svæðismiðlunar
            • 30 daga reglan
            • Kjarasamningar um hópuppsagnir
        • Riftun ráðningarsambands
          • Réttarheimildir
            • Kjarasamningar
            • Lög
          • Almenn skilyrði riftunar
            • Aðvörun
            • Tómlæti
          • Riftun atvinnurekanda
            • Almenn skilyrði
            • Aðvörun, áminning, tilkynning
            • Brotthlaup úr starfi
            • Brot á hlýðniskyldu 
            • Slæleg vinnubrögð
            • Vímuefnaneysla 
            • Brot á trúnaðarskyldu
            • Uppljóstrarar
            • Brot á öryggisreglum
            • Réttur til að halda eftir launum
            • Skaðabætur
          • Riftun launamanns
            • Gróft brot, réttur til að hverfa úr starfi
            • Aðvörun og tilkynning
            • Skaðabætur
        • Force majeure og slit ráðningar
        • Aðilaskipti að fyrirtækjum
          • Aðilaskipti
          • Fyrirtæki eða hluti fyrirtækis
          • Upplýsingar og samráð
          • Í ráðningarsambandi
          • Yfirfærsla réttinda
          • Uppsagnarvernd starfsmanna
          • Riftun ráðningarsamnings
        • Gjaldþrot atvinnurekanda
          • Ábyrgðarsjóður launa
          • Kröfur launamanna
          • Kröfur lífeyrissjóða
          • Ábyrgðartímabil
          • Undanþágur frá ábyrgð
          • Hámarksábyrgð á kröfum
          • Vextir og kostnaður
          • Ábyrgð án gjaldþrotaskipta
          • Orlof vegna greiðsluerfiðleika
          • Ýmis ákvæði
        • Atvinnuleysistryggingar
          • Hverjir eru tryggðir
          • Aldur umsækjanda
          • Búseta á Íslandi
          • Atvinnuleysi
          • Uppsögn án gildra ástæðna
          • Starfsmissir vegna eigin sakar
          • Vinnufærni
          • Virk atvinnuleit / Starfi hafnað
          • Útreikningur og upphæð atvinnuleysisbóta
          • Bótatímabil - 3 ár
      • Stéttarfélög og vinnudeilur
        • Stéttarfélög
          • Stutt sögulegt ágrip
          • Félagafrelsi
          • Skilgreining og skipulag
            • Félögin skulu opin öllum
            • Gerð kjarasamninga sé eitt af verkefnum félagsins
            • Stéttarfélög eru grunneiningar á vinnumarkaði
            • Félagssvæði
            • Skipulag stéttarfélaga
          • Almennt um hlutverk og skyldur
            • Ábyrgð stjórnarmanna
            • Trúnaðarmannaráð
            • Aðrir trúnaðarmenn og ábyrgðaraðilar
          • Aðild að stéttarfélagi
            • Skilyrði fyrir aðild
            • Félagsgjöld
            • Réttur til að standa utan stéttarfélags
            • Úrsögn úr stéttarfélagi
            • Brottrekstur úr stéttarfélagi
          • Réttindi og skyldur
            • Réttindi félagsmanna
            • Skyldur félagsmanna
            • Stéttarfélög og persónuvernd
          • Sjóðir stéttarfélaga
            • Félagssjóður
            • Vinnudeilusjóður
            • Sjúkrasjóður
            • Orlofssjóður
            • Lífeyrissjóður
            • Fræðslusjóður
            • Starfsendurhæfingarsjóður
        • Kjarasamningar
          • Aðild að kjarasamningi
          • Efni kjarasamninga
          • Forgangsréttarákvæði
          • Gildissvið kjarasamninga
            • Hverja bindur kjarasamningur
            • Starfsgreinar
            • Landfræðilegt gildissvið
          • Túlkun kjarasamninga
            • Túlkun samnings
            • Fylling
          • Gildistími
            • Uppsögn
          • Undirritun og atkvæðagreiðsla
          • Friðarskylda
            • Umfang
            • Friðarskylda og verkfallsheimild
            • Undantekningar
            • Ábyrgð vegna brottfalls friðarskyldu
            • Brottfall friðarskyldu
        • Ríkissáttasemjari
          • Hlutverk
          • Miðlunartillaga
        • Vinnustöðvanir
          • Hverjir geta efnt til vinnustöðvunar
          • Grundvöllur vinnustöðvunar
          • Verkföll
            • Hvað er verkfall
            • Árangurslausar viðræður og ákvarðanir
            • Atkvæðagreiðsla um verkfall
            • Tilkynning um verkfall
            • Verkfallsstjórn
            • Til hverra tekur verkfall
            • Verkfallsvarsla og verkfallsbrot
            • Lögbann á verkfallsvörslu
            • Afskipti lögreglu
            • Réttarstaða manna í verkfalli
            • Vinna annars staðar í verkfalli
            • Ábyrgð vegna verkfalls
            • Samúðarverkföll
            • Verkföll á opinberum vinnumarkaði
            • Verkfallsréttur og samþykktir ILO
          • Ákvörðun um verkbann
            • Hvað er verkbann
            • Framkvæmd verkbanns
            • Ábyrgð á samningsrofum í verkbanni
            • Verkbann hjá ríki og sveitarfélögum
        • Félagsdómur
          • Hlutverk
            • Brot á lögum 80/1938
            • Brot á kjarasamningi
            • Aðilar æskja dóms
            • Mörk iðnaðar
            • Opinberir starfsmenn
            • Bankamenn
          • Skipan dómsins
          • Dómaraskilyrði og hæfi
          • Málsmeðferð
          • Viðurlög
          • Staða Félagsdóms
        • Almennur og opinber vinnumarkaður-samanburður
          • Lagaumhverfi stéttarfélaga
            • Stéttarfélagsaðild
            • Samningsaðild
            • Verkföll
          • Réttindi launafólks
            • Lagaumhverfi
            • Ráðning í starf
            • Uppsagnarfrestur
            • Orlofsréttur
            • Veikindaréttur
            • Slysatryggingar launafólks
            • Fæðingar - og foreldraorlof
            • Fræðslusjóðir og starfsmenntamál
            • Lífeyrissjóðir
      • Trúnaðarmenn stéttarfélaga
        • Skilgreining hugtaksins trúnaðarmaður
        • Hlutverk trúnaðarmanna - fulltrúar stéttarfélaga og starfsmanna
          • Lögbundið samráð (sérstök lagaákvæði)
        • Val og tilkynning trúnaðarmanna
          • Kosning trúnaðarmanns
          • Tilkynning til atvinnurekanda um skipan trúnaðarmanns
        • Ráðningarvernd trúnaðarmanna
          • Tilefni uppsagna
            • Verkefnaskortur
            • Skipulagsbreytingar
            • Uppsögn vegna aldurs
            • Brot í starfi, óstundvísi, frammistaða,óheiðarleiki, trúnaðarbrestur
            • Ólögleg verkföll og óleyfileg fundarhöld
            • Réttur til þess að flytja trúnaðarmann milli deilda
          • Úrræði vegna uppsagna og brottreksturs
        • Menntun trúnaðarmanna
        • Öryggistrúnaðarmenn
      • Fæðingar- og foreldraorlof
        • Fæðingarorlof
          • Réttur til fæðingarorlofs
          • Lengd fæðingarorlofs
            • Lenging vegna veikinda barns
            • Lenging vegna veikinda móður
          • Tilkynning um töku fæðingarorlofs
          • Sveigjanleiki í orlofstöku
          • Greiðslur í fæðingarorlofi
            • Fæðingarstyrkur til foreldris utan vinnumarkaðar eða í minna en 25% starfi
            • Fæðingarstyrkur til foreldra í fullu námi
          • Umsókn um greiðslur í fæðingarorlofi
          • Sérreglur (fjölburafæðingar, andvanafæðing, veikindi o.fl. )
          • Vernd gegn uppsögnum
          • Uppsöfnun og vernd réttinda
          • Vinnuvernd mæðra og þungaðra kvenna
            • Mat á áhættuþáttum
            • Tímabundin breyting á vinnuskilyrðum o.fl.
            • Leyfi frá störfum
            • Tilvik þar sem vinna er bönnuð
            • Bann við vinnu og næturvinna
            • Réttur til mæðraskoðunar á launum
            • Brjóstagjöf
            • Veikindi á meðgöngu
            • Brot á reglum - skaðabætur og viðurlög
          • Ágreiningur
          • Umsóknareyðublöð og gagnlegir tenglar
        • Foreldraorlof
          • Réttur til foreldraorlofs
          • Tilhögun foreldraorlofs
          • Tilkynning og ákvörðun um töku foreldraorlofs
          • Vernd uppsafnaðra réttinda
          • Vernd gegn uppsögnum
          • Réttur til starfs
      • Evrópskur vinnuréttur
        • EES réttur og landsréttur
        • Vinnumarkaður
          • Hópuppsagnir - EES
          • Aðilaskipti að fyrirtækjum - EES
          • Gjaldþrot atvinnurekanda - EES
          • Upplýsingar um ráðningarkjör - EES
          • Evrópskt samstarfsráð - EES
          • Útsendir starfsmenn - EES
            • Innleiðing tilskipunar 96/71/EC
            • Dómar
          • Foreldraorlof - EES
          • Hlutastörf - EES
          • Tímabundnir ráðningarsamningar - EES
          • Upplýsingar og samráð
        • Jafnrétti kvenna og karla á vinnumarkaði – EES
          • Jöfn laun kvenna og karla - EES
          • Aðgangur að störfum - EES
          • Sönnunarbyrði í málum er varða mismunun vegna kynferðis - EES
          • Almannatryggingakerfi einstakra starfsgreina - EES
          • Öryggi þungaðra kvenna - EES
          • Foreldraorlof - EES
        • Vinnuvernd
          • Öryggisráðstafanir á vinnustöðum
          • Ákveðnir hópar starfsmanna
          • Vinnustaðir
          • Vinnu- og hvíldartími
        • Frjáls för launafólks
      • Alþjóðlegur vinnuréttur
        • Alþjóðavinnumálastofnunin - ILO
        • Samþykktir ILO
        • Due diligence – samfélagsleg ábyrgð
      • Icelandic labour law
        • Labour Market and Trade Unions
          • The Icelandic Confederation of Labour (ASI)
            • Federations affiliated to ASI
            • Unions directly affiliated to ASI
          • Trade Unions
            • Priority clauses
          • Workplace representation
          • Strikes
          • Political rights of workers
          • Union funds
          • Collective agreements
            • Content of collective agreements
            • Occupational and geographical coverage
            • Types of Collective agreements
            • Period of validity
            • Confidential ballots
            • Industrial peace
          • Access to the labour market
            • Non-discrimination
            • Age limits
            • Professional qualifications
            • Foreign workers
        • Contract of Employment and related rules
          • Written statement or contract of employment
          • Changes in terms
          • Termination of contract
          • Part-time workers
          • Fixed-term work
          • Young workers
            • Prohibited work
            • Working hours
        • Wages and working time
          • Working time
            • Day time and over time work
            • Shift work
          • Meal and Coffee breaks
          • Public holidays
            • Transfer of public holidays
            • Christmas and Holiday bonus
          • Pay statement (pay slip)
            • Particulars of a written pay statement
          • Taxes and contributions
        • Holidays and holiday allowance
          • Holiday allowance
            • Accrued holiday allowance
            • Holiday allowance account
            • Workers earning a monthly salary
            • Employment termination and holidays
          • Holiday period
            • Holiday outside the holiday period
            • Worker falls sick before or during holiday
        • Sickness and accidents
          • Additional rights under collective agreements
            • Trade unions belonging to SAMIDN
            • Trade unions belonging to SGS
            • Trade unions belonging to LIV
            • Trade unions belonging to RSI and MATVIS
          • Accruement of rights during absence
          • Transfer of acquired rights
          • Attending sick children and other compelling family reasons
          • Union Sickness Fund
          • Virk - Vocational Rehabilitation Fund
          • Accidents at work and occupational diseases
            • Medical expenses
            • Insurance for death, accident and disability
            • Statutory occupational injury insurance
            • Accountable employer
            • Reporting to the Administration of Occupational Safety and Health
        • Rest and maximum working time
          • Weekly working time
          • Daily rest
          • Weekly day off
          • Night workers
        • Termination of employment
          • Notice periods
            • Statutory rights
            • Rights under collective agreements
          • Employment protection
        • Gender equality
          • Pay equality
          • Equality programs
          • Work and family life
          • Sexual harassment
          • Complaints and damages
        • Maternity and paternal rights
          • Maternity/paternity leave
          • Maternity/paternal benefits
          • Safety and health of pregnant women
          • Parental leave – unpaid
          • Employment protection
        • Pension funds
          • Mandatory occupational pension fund
          • Supplementary Pension
          • Statutory pension
        • Protection of personal data
          • Personal data
          • Data Processing
          • Electronic surveillance
          • E-mail and internet use
        • Health and safety
        • Transfer of undertakings
        • Foreign workers
          • Workers from Europe
            • Posted workers
            • Temporary agency workers
          • Workers from third countries - Work permits
            • Temporary work permits
            • Permanent work permits
            • Specialist work permit
            • Four weeks exemption
          • Agreement on foreign workers
        • Icelandic Collective labour law (summary)
          • Basic legislation
            • The private sector
            • The public sector
          • The negotiating parties
            • The unions
            • The employers
          • Collective bargaining
            • Schedule of negotiations
            • The process
            • Agreement is reached - voting
            • Compromise proposal
            • Industrial peace
          • Strikes and lockouts (work stoppages)
            • The public sector
          • Priority clauses
          • Deduction of union fees
  • Fréttir og útgáfa
    • Fréttir
      • Almennar fréttir
      • Fréttir af kjarasamningum
      • Verðlagsfréttir
      • COVID 19 - Upplýsingar fyrir launafólk
      • Kófið og hrunið: lærdómur og leiðin fram á við 
    • Útgáfa
      • Skýrslur og bæklingar
      • Merki
      • Vinnan (vefrit)
    • Miðlun
      • Sjónvarp ASÍ
      • Hlaðvarp
      • Streymi
    • Samstarfsverkefni
      • Bjarg íbúðafélag
      • Einn réttur – ekkert svindl!
      • Tímaskráningarappið Klukk
      • Volunteering in Iceland
    • Viðburðadagatal
      • Viðburðir
  • Um ASÍ
    • Hlutverk og saga
      • Hvað er ASÍ?
      • Stefna
        • Kjarasamningar
          • Kjarasamningar 2019
          • Kjarasamningar 2016
          • Kjarasamningar 2015
          • Kjarasamningar 2013
          • Kjarasamningar 2011
          • Kjarasamningar 2008
        • Samfélagssáttmáli um félagslegan stöðugleika
        • Alþjóðamál
        • Atvinnumál
        • Húsnæðismál
        • Jafnréttis- og fjölskyldumál
        • Lífeyrismál
          • Samningar um lífeyrismál
          • Stefnumótun ASÍ í lífeyrismálum
          • Fjárhagur lífeyrissjóðanna
          • Greinar og gagnlegt efni um lífeyrismál
          • Gagnlegir tenglar
          • Önnur umfjöllun um lífeyrismál á vettvangi ASÍ
        • Menntamál
        • Skattamál
        • Umhverfismál
        • Velferðarmál
        • Stefna ASÍ í vinnuverndarmálum
        • Rétta leiðin - frá kreppu til lífsgæða
      • Verðlagseftirlit ASÍ
      • Umsagnir um þingmál
      • Listasafn ASÍ
      • Saga ASÍ
      • Persónuverndaryfirlýsing ASÍ
    • Skipulag
      • Aðildarfélög
        • Starfsgreinasamband Íslands
        • Landssamband íslenzkra verzlunarmanna
        • Samiðn
        • Rafiðnaðarsamband Íslands
        • Sjómannasamband Íslands
        • Félög með beina aðild að ASÍ
      • Þing
      • Miðstjórn
        • Starfsnefndir miðstjórnar
        • Ályktanir miðstjórnar ASÍ
        • Fulltrúar ASÍ í nefndum og ráðum
      • Forseti
      • Skrifstofa
      • Lög ASÍ, reglugerðir og reglur
        • Lög ASÍ
        • Reglugerðir og reglur
          • Þingsköp ASÍ
            • 1. Upphaf þings – Afgreiðsla kjörbréfa 
            • 2. Stjórn þingsins
            • 3. Nefndir
            • 4. Umræður
            • 5. Tillögur, lagabreytingar og atkvæðagreiðsla
            • 6. Kosningar
            • 7. Afgreiðsla og breyting þingskapa
            • Atriðisorðaskrá
          • Viðmiðunarreglur um réttindi og skyldur stjórnarmanna í aðildarsamtökum ASÍ
            • 1. Inngangur
            • 2. Réttindi og skyldur stjórnarmanna
            • 3. Um framkvæmdastjóra og starfsmenn 
            • 4. Siðareglur, þagnarskylda og persónuvernd
            • 5. Sjóðir og hlutverk þeirra
            • 6. Bókhald og reikningsskil
          • Reglugerð um bókhald og ársreikninga aðildarsamtaka ASÍ
            • I. Kafli – Bókhald og áætlanagerð
            • II. Kafli – Ársreikningur, endurskoðun og aðrar fjárhagslegar upplýsingar
          • Reglugerð um leynilega allsherjar atkvæðagreiðslu meðal félagsmanna aðildarsamtaka ASÍ
            • I. Kafli – Hvenær er skylt að viðhafa allsherjaratkvæðagreiðslu
            • II. Kafli – Form og framkvæmd allsherjaratkvæðagreiðslu
            • III. Kafli – Almenn allsherjaratkvæðagreiðsla um kjarasamning og boðun vinnustöðvunar
            • IV. Kafli – Önnur ákvæði
          • Kosningar á félagsfundum
          • Viðmiðunarreglugerð fyrir sjúkrasjóði aðildarfélaga ASÍ
          • Starfsreglur vegna afgreiðslu á reglugerðum sjúkrasjóða og um mat á framtíðarstöðu 
            • I. Kafli – Skil á reglugerðum og reglugerðarbreytingum
            • II. Kafli – Skil á mati á framtíðarstöðu
          • Starfsreglur vegna umsagna Laganefndar ASÍ
          • Reglur um boðun varamanna á fundi miðstjórnar ASÍ
          • Reglugerð fyrir starfsemi skrifstofu ASÍ
          • Reglugerð um greiðslu ferðakostnaðar þingfulltrúa og vegna formannafunda
          • Skipulagsskrá fyrir minningarsjóð Eðvarðs Sigurðssonar
          • Reglugerð fyrir Listasafn ASÍ
          • Verklag við rafrænar atkvæðagreiðslur
          • Reglur um greiðslur úr Vinnudeilusjóði ASÍ
      • ASÍ-UNG
    • Starfsfólk
      • Starfsfólk
        • Forsetar
        • Skrifstofa framkvæmdastjóra
        • Svið stefnumótunar og greininga
        • Svið kjarasamninga og þjónustu
        • Svið fræðslu og þekkingar
    • Fræðsla
      • Félagsmálaskóli alþýðu
      • Skólakynningar
      • Minningarsjóður Eðvarðs Sigurðssonar
    • Samstarf
      • Norðurlönd
      • Evrópa
      • Alþjóðlegt samstarf
  1. Forsíða
  2. Vinnuréttarvefur
  3. Vinnuréttur
  4. Stéttarfélög og vinnudeilur
  5. Félagsdómur
  6. Staða Félagsdóms
  • Um vinnuréttarvefinn
    • Um vinnuréttarvefinn
  • Vinnuréttur
    • Réttindi og skyldur
      • Ráðningarsambönd – stofnun og eðli
        • Stofnun ráðningarsambands og ráðningarsamningar
          • Hvenær verður ráðningarsamband til
          • Ráðningarsamningar – form og efni
          • Áunnin réttindi
          • Val á starfsmönnum
          • Upplýsingagjöf um persónuleg málefni
          • Krafa um framvísun sakarvottorðs
          • Sérstök og óvanaleg samningsákvæði
          • Samkeppnisákvæði
          • Starfsmaður leigir íbúðarhúsnæði af atvinnurekanda
          • Sjómenn og iðnnemar
          • Hvað ber að varast við gerð ráðningarsamninga
        • Hlutastörf
          • Hvað er hlutastarf
          • Skyldur atvinnurekanda
          • Uppsögn
          • Lög nr. 10/2004 um starfsmenn í hlutastörfum
          • Tilskipun Evrópusambandsins um hlutastörf
        • Tímabundnar ráðningar
          • Uppsögn
          • Samspil tímabundinnar ráðningar og ótímabundinnar
          • Vernd gegn mismunun
          • Framlenging eða endurnýjun
          • Upplýsingagjöf og endurmenntun
          • Sönnun fyrir tímabundinni ráðningu
        • Fjarvinna
          • Upptaka fjarvinnu
          • Ráðningarkjör og réttindi
          • Skipulag vinnunnar og þjálfun
          • Búnaður
          • Aðbúnaður og hollustuhættir
          • Vernd gagna og einkalífs
        • Breyting á ráðningarkjörum
          • Atvinnurekandi
          • Starfsmaður
          • Tilflutningur í starfi
        • Launamaður eða verktaki
          • Dómaframkvæmd
        • Starfsmannaleigur
        • Nýtt skipulag vinnunnar
        • Vinnustaðaskírteini og vinnustaðaeftirlit
          • Vinnustaðaskírteini
          • Vinnustaðaeftirlit
          • Dagsektir
      • Laun og vinnutími
        • Laun
          • Launahugtakið
          • Lágmarkslaun
          • Dagvinna
          • Yfirvinna
          • Vaktavinna
          • Útkall
          • Afkastahvetjandi launakerfi
          • Heildarlaun - brúttólaun
          • Starfstengd hlunnindi
          • Ólaunuð vinna / “sjálfboðaliðastörf“
        • Greiðsla launa
          • Skuldajöfnuður
          • Launaseðill
          • Gjalddagi
        • Frádráttur frá launum
          • Skattar
          • Lífeyrissjóður
          • Iðgjöld til stéttarfélaga
          • Meðlög
        • Skekkjur í launaútreikningum
          • Vangreidd laun
          • Ofgreidd laun
        • Laun ekki greidd
          • Starfslok vegna verulegra vanefnda
          • Setuverkfall
          • Sjóveðréttur
        • Skráning vinnutíma
        • Vinna fellur niður
      • Orlof og frídagar
        • Ávinnsla og lengd orlofs
          • Lengd orlofs
        • Taka orlofs
          • Skattskil á orlofsgreiðslum
          • Útborgun orlofslauna
        • Orlofslaun
          • Útreikningur orlofslauna
          • Útreikningur orlofslauna hjá mánaðarkaupsmönnum
          • Orlofslaun lögð inn á orlofsreikning
          • Orlof innifalið í launum
        • Orlof - veikindi og slys
          • Veikindi í orlofi
          • Orlofsuppbót
          • Veikindi erlendis
          • Ýmis álitamál varðandi útreikning launa
        • Aukafrídagar, aukahelgidagar
          • Aukafrídagar skv. lögum um 40 stunda vinnuviku
          • Aðrir frídagar
          • Ákvæði kjarasamninga um aukahelgidaga
        • Ýmsar reglur tengdar orlofi
          • Vanskil atvinnurekanda á orlofi
          • Orlof og uppsögn
          • Orlof og verkföll
          • Flutningur orlofslauna milli orlofsára
      • Veikindi
        • Lágmarksreglur
        • Veikindaréttur
          • Sjúkdómshugtakið
          • Greiðslur í veikindum
          • Tímalengd greiðslu
          • Talning veikindadaga
          • Brottfall veikindaréttar
          • Tengsl uppsagnar og veikindaréttar
          • Sök starfsmanns
          • Tilkynningar um veikindi
          • Læknisvottorð
          • Læknisskoðanir
          • Trúnaðarlæknar
          • Fæðingarorlof og veikindi
          • Veikindi í orlofi
          • Er hægt að semja af sér veikindarétt
          • Veikindi barna
      • Vinnuslys og atvinnusjúkdómar
        • Vinnuslys
          • Almenn slys við vinnu
          • Skaðabótaskyld slys við vinnu
          • Slys á leið til eða frá vinnu
          • Slys utan vinnu
          • Tengsl uppsagnar og slysaréttar
        • Atvinnusjúkdómar
          • Almenn réttindi vegna atvinnusjúkdóma
          • Skaðabótaskyldir atvinnusjúkdómar
      • Aðbúnaður og hollustuhættir
        • Áhættumat og heilsuvernd
          • Öryggistrúnaðarmenn
          • Tilkynning vinnuslysa
        • Vinnu og hvíldartímareglur
          • Vinnuumhverfi vaktavinnufólks
          • Vinnutímareglur eru grundvallarréttindi
        • Vernd mæðra og þungaðra kvenna
        • Vinna barna og unglinga
        • Einelti og kynferðisleg áreitni
        • Eftirlitsheimildir VER
      • Persónuvernd launafólks
        • Vímuefnapróf
          • Getur hver sem er þurft að undirgangast vímuefnapróf
          • Réttmætar og málefnalegar ástæður atvinnurekanda
          • Hvernig skal framkvæma slíkar prófanir
          • Meðhöndlun upplýsinga og gagna sem verða til við vímuefnaprófun
          • Fyrir hvern eru niðurstöður vímuefnaprófs
          • Hvað ef niðurstaða prófsins leiðir í ljós vímuefnanotkun starfsmanns
          • Dómar
        • Rafræn vöktun
          • Hugtakið
          • Skilyrði og forsendur
          • Tegundir rafrænnar vöktunar
      • Jafnrétti á vinnumarkaði
        • Launajafnrétti
        • Bann við mismunun
      • Uppsögn ráðningarsambands
        • Uppsögn
          • Uppsagnarfrestur
          • Vinna á uppsagnarfresti
          • Framkvæmd uppsagna
          • Skaðabætur vegna ólögmætra uppsagna
        • Takmarkanir á uppsagnarrétti
          • Almennt bann við mismunun
          • Skoðanafrelsi launafólks
          • Trúnaðarmenn stéttarfélaga
          • Forgangsréttarákvæði kjarasamninga
          • Jafnrétti
          • Starfsaldur
          • Fæðingar- og foreldraorlof
          • Fjölskylduábyrgð starfsmanna
          • Sérákvæði um fatlaða
          • Námssamningar
          • Aðilaskipti að fyrirtækjum
          • Í veikindum og launalausu leyfi ?
        • Starfslok vegna brota
          • Réttarheimildir
          • Brot launamanns
          • Brot atvinnurekanda
        • Hópuppsagnir
          • Undanþágur
          • Upplýsingar og samráð
          • Tilkynning til svæðismiðlunar
          • 30 daga reglan
          • Kjarasamningar um hópuppsagnir
      • Riftun ráðningarsambands
        • Réttarheimildir
          • Kjarasamningar
          • Lög
        • Almenn skilyrði riftunar
          • Aðvörun
          • Tómlæti
        • Riftun atvinnurekanda
          • Almenn skilyrði
          • Aðvörun, áminning, tilkynning
          • Brotthlaup úr starfi
          • Brot á hlýðniskyldu
          • Slæleg vinnubrögð
          • Vímuefnaneysla
          • Brot á trúnaðarskyldu
          • Uppljóstrarar
          • Brot á öryggisreglum
          • Réttur til að halda eftir launum
          • Skaðabætur
        • Riftun launamanns
          • Gróft brot, réttur til að hverfa úr starfi
          • Aðvörun og tilkynning
          • Skaðabætur
      • Force majeure og slit ráðningar
      • Aðilaskipti að fyrirtækjum
        • Aðilaskipti
        • Fyrirtæki eða hluti fyrirtækis
        • Upplýsingar og samráð
        • Í ráðningarsambandi
        • Yfirfærsla réttinda
        • Uppsagnarvernd starfsmanna
        • Riftun ráðningarsamnings
      • Gjaldþrot atvinnurekanda
        • Ábyrgðarsjóður launa
        • Kröfur launamanna
        • Kröfur lífeyrissjóða
        • Ábyrgðartímabil
        • Undanþágur frá ábyrgð
        • Hámarksábyrgð á kröfum
        • Vextir og kostnaður
        • Ábyrgð án gjaldþrotaskipta
        • Orlof vegna greiðsluerfiðleika
        • Ýmis ákvæði
      • Atvinnuleysistryggingar
        • Hverjir eru tryggðir
        • Aldur umsækjanda
        • Búseta á Íslandi
        • Atvinnuleysi
        • Uppsögn án gildra ástæðna
        • Starfsmissir vegna eigin sakar
        • Vinnufærni
        • Virk atvinnuleit / starfi hafnað
        • Útreikningur og upphæð atvinnuleysisbóta
        • Bótatímabil
    • Stéttarfélög og vinnudeilur
      • Stéttarfélög
        • Stutt sögulegt ágrip
        • Félagafrelsi
        • Skilgreining og skipulag
          • Félögin skulu opin öllum
          • Gerð kjarasamninga sé eitt af verkefnum félagsins
          • Stéttarfélög eru grunneiningar á vinnumarkaði
          • Félagssvæði
          • Skipulag stéttarfélaga
        • Stjórn félags
          • Ábyrgð stjórnarmanna
          • Trúnaðarmannaráð
          • Aðrir trúnaðarmenn og ábyrgðaraðilar
        • Aðild að stéttarfélagi
          • Skilyrði fyrir aðild
          • Félagsgjöld
          • Réttur til að standa utan stéttarfélags
          • Úrsögn úr stéttarfélagi
          • Brottrekstur úr stéttarfélagi
        • Réttindi og skyldur
          • Réttindi félagsmanna
          • Skyldur félagsmanna
          • Stéttarfélög og persónuvernd
        • Sjóðir stéttarfélaga
          • Félagssjóður
          • Vinnudeilusjóður
          • Sjúkrasjóður
          • Orlofssjóður
          • Lífeyrissjóður
          • Fræðslusjóður
          • Starfsendurhæfingarsjóður
      • Kjarasamningar
        • Aðild að kjarasamningi
        • Efni kjarasamninga
        • Forgangsréttarákvæði
        • Gildissvið kjarasamninga
          • Hverja bindur kjarasamningur
          • Starfsgreinar
          • Landfræðilegt gildissvið
        • Túlkun kjarasamninga
          • Túlkun samnings
          • Fylling
        • Gildistími
          • Uppsögn
        • Undirritun og atkvæðagreiðsla
        • Friðarskylda
          • Umfang
          • Friðarskylda og verkfallsheimild
          • Undantekningar
          • Ábyrgð vegna brottfalls friðarskyldu
          • Brottfall friðarskyldu
      • Ríkissáttasemjari
        • Hlutverk
        • Miðlunartillaga
      • Vinnustöðvanir
        • Hverjir geta efnt til vinnustöðvunar
        • Grundvöllur vinnustöðvunar
        • Verkföll
          • Hvað er verkfall
          • Árangurslausar viðræður og ákvarðanir
          • Atkvæðagreiðsla um verkfall
          • Tilkynning um verkfall
          • Verkfallsstjórn
          • Til hverra tekur verkfall
          • Verkfallsvarsla og verkfallsbrot
          • Lögbann á verkfallsvörslu
          • Afskipti lögreglu
          • Réttarstaða manna í verkfalli
          • Vinna annars staðar í verkfalli
          • Ábyrgð vegna verkfalls
          • Samúðarverkföll
          • Verkföll á opinberum vinnumarkaði
          • Verkfallsréttur og samþykktir ILO
        • Verkbönn
          • Hvað er verkbann
          • Framkvæmd verkbanns
          • Ábygð á samningsrofum í verkbanni
          • Verkbann hjá ríki og sveitarfélögum
      • Félagsdómur
        • Hlutverk
          • Brot á lögum 80/1938
          • Brot á kjarasamningi
          • Aðilar æskja dóms
          • Mörk iðnaðar
          • Opinberir starfsmenn
          • Bankamenn
        • Skipan dómsins
        • Dómaraskilyrði og hæfi
        • Málsmeðferð
        • Viðurlög
        • Staða
      • Almennur og opinber vinnumarkaður - samanburður
        • Lagaumhverfi stéttarfélaga
          • Stéttarfélagsaðild
          • Samningsaðild
          • Verkföll
        • Réttindi launafólks
          • Lagaumhverfi
          • Ráðning í starf
          • Uppsagnarfrestur
          • Orlofsréttur
          • Veikindaréttur
          • Slysatryggingar launafólks
          • Fæðingar-og foreldraorlof
          • Fræðslusjóðir og starfsmenntamál
          • Lífeyrissjóðir
    • Trúnaðarmenn stéttarfélaga
      • Skilgreining hugtaksins trúnaðarmaður
      • Hlutverk trúnaðarmanna
        • Lögbundið samráð (sérstök lagaákvæði)
      • Val og tilkynning trúnaðarmanna
        • Kosning trúnaðarmanns
        • Tilkynning
      • Ráðningarvernd trúnaðarmanna
        • Tilefni uppsagna
          • Verkefnaskortur
          • Skipulagsbreytingar
          • Uppsögn vegna aldurs
          • Brot í starfi, óstundvísi, frammistaða,óheiðarleiki, trúnaðarbrestur
          • Ólögleg verkföll og óleyfileg fundarhöld
          • Réttur til þess að flytja trúnaðarmann milli deilda
        • Úrræði vegna uppsagna og brottreksturs
      • Menntun trúnaðarmanna
      • Öryggistrúnaðarmenn
    • Fæðingar- og foreldraorlof
      • Fæðingarorlof
        • Réttur til fæðingarorlofs
        • Lengd fæðingarorlofs
          • Lenging vegna veikinda barns
          • Lenging vegna veikinda móður
        • Tilkynning um töku fæðingarorlofs
        • Sveigjanleiki í orlofstöku
        • Greiðslur í fæðingarorlofi
          • Fæðingarstyrkur til foreldris utan vinnumarkaðar eða í minna en 25% starfi
          • Fæðingarstyrkur til foreldra í fullu námi
        • Umsókn um greiðslur í fæðingarorlofi
        • Sérreglur (fjölburafæðingar, advanafæðing, veikindi o.fl.)
        • Vernd gegn uppsögnum
        • Uppsöfnun og vernd réttinda
        • Vinnuvernd mæðra og þungaðra kvenna
          • Mat á áhættuþáttum
          • Tímabundin breyting á vinnuskilyrðum o.fl.
          • Leyfi frá störfum
          • Tilvik þar sem vinna er bönnuð
          • Bann við vinnu og næturvinna
          • Réttur til mæðraskoðunar á launum
          • Brjóstagjöf
          • Veikindi á meðgöngu
          • Brot á reglum - skaðabætur og viðurlög
        • Ágreiningur
        • Umsóknareyðublöð og gagnlegir tenglar
      • Foreldraorlof
        • Réttur til foreldraorlofs
        • Tilhögun foreldraorlofs
        • Tilkynning og ákvörðun um töku foreldraorlofs
        • Vernd uppsafnaðra réttinda
        • Vernd gegn uppsögnum
        • Réttur til starfs
    • Evrópskur vinnuréttur
      • EES réttur og landsréttur
      • Réttindi launafólks
        • Hópuppsagnir
        • Aðilaskipti að fyrirtækjum
        • Ábyrgð á launum við gjaldþrot atvinnurekanda
        • Upplýsingar um ráðningarkjör
        • Evrópsk samstarfsráð í fyrirtækjum
        • Útsendir starfsmenn
          • Innleiðing tilskipunar 96/71/EC
          • Dómar
        • Foreldraorlof
        • Hlutastörf
        • Tímabundin ráðning
        • Upplýsingar og samráð í fyrirtækjum
      • Jafnrétti á vinnumarkaði
        • Jöfn laun
        • Aðgangur að störfum
        • Sönnunarbyrði
        • Almannatryggingar
        • Öryggi þungaðra kvenna
        • Foreldraorlof
      • Vinnuvernd
        • Öryggisráðstafanir
        • Ákveðnir hópar
        • Vinnustaðir
        • Vinnu-og hvíldartími
      • Frjáls för launafólks
    • Alþjóðlegur vinnuréttur
      • Alþjóðavinnumálastofnunin - ILO
      • Samþykktir ILO
      • Due diligence – samfélagsleg ábyrgð
    • Icelandic labour law
      • Labour Market and Trade Unions
        • The Icelandic Confederation of Labour (ASI)
          • Federations affiliated to ASI
          • Unions directly affiliated to ASI
        • Trade Unions
          • Priority clauses
        • Workplace representation
        • Strikes
        • Political rights of workers
        • Union funds
        • Collective agreements
          • Content of collective agreements
          • Occupational and geographical coverage
          • Types of Collective agreements
          • Period of validity
          • Confidential ballots
          • Industrial peace
        • Access to the labour market
          • Non-discrimination
          • Age limits
          • Professional qualifications
          • Foreign workers
      • Contract of Employment and related rules
        • Written statement or contract of employment
        • Changes in terms
        • Termination of contract
        • Part-time workers
        • Fixed-term work
        • Young workers
          • Prohibited work
          • Working hours
      • Wages and working time
        • Working time
          • Day time and over time work
          • Shift work
        • Meal and Coffee breaks
        • Public holidays
          • Transfer of public holidays
          • Christmas and Holiday bonus
        • Pay statement (pay slip)
          • Particulars of a written pay statement
        • Taxes and contributions
      • Holidays and holiday allowance
        • Holiday allowance
          • Accrued holiday allowance
          • Holiday allowance account
          • Workers earning a monthly salary
          • Employment termination and holidays
        • Holiday period
          • Holiday outside the holiday period
          • Worker falls sick before or during holiday
      • Sickness and accidents
        • Additional rights under collective agreements
          • Trade unions belonging to SAMIDN
          • Trade unions belonging to SGS
          • Trade unions belonging to LIV
          • Trade unions belonging to RSI and MATVIS
        • Accruement of rights during absence
        • Transfer of acquired rights
        • Attending sick children and other compelling family reasons
        • Union Sickness Fund
        • Virk - Vocational Rehabilitation Fund
        • Accidents at work and occupational diseases
          • Medical expenses
          • Insurance for death, accident and disability
          • Statutory occupational injury insurance
          • Accountable employer
          • Reporting to the Administration of Occupational Safety and Health
      • Rest and maximum working time
        • Weekly working time
        • Daily rest
        • Weekly day off
        • Night workers
      • Termination of employment
        • Notice periods
          • Statutory rights
          • Rights under collective agreements
        • Employment protection
      • Gender equality
        • Pay equality
        • Equality programs
        • Work and family life
        • Sexual harassment
        • Complaints and damages
      • Maternity and paternal rights
        • Maternity/paternity leave
        • Maternity/paternal benefits
        • Safety and health of pregnant women
        • Parental leave – unpaid
        • Employment protection
      • Pension funds
        • Mandatory occupational pension fund
        • Supplementary Pension
        • Statutory pension
      • Protection of personal data
        • Personal data
        • Data Processing
        • Electronic surveillance
        • E-mail and internet use
      • Health and safety
      • Transfer of undertakings
      • Foreign workers
        • Workers from Europe
          • Posted workers
          • Temporary agency workers
        • Workers from third countries - Work permits
          • Temporary work permits
          • Permanent work permits
          • Specialist work permit
          • Four weeks exemption
        • Agreement on foreign workers
      • Icelandic Collective labour law (summary)
        • Basic legislation
          • The private sector
          • The public sector
        • The negotiating parties
          • The unions
          • The employers
        • Collective bargaining
          • Schedule of negotiations
          • The process
          • Agreement is reached - voting
          • Compromise proposal
          • Industrial peace
        • Strikes and lockouts (work stoppages)
          • The public sector
        • Priority clauses
        • Deduction of union fees

Staða Félagsdóms

Í greiningarskýrslu framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, dags. 24. febrúar 2010 vegna aðildarumsóknar Íslands að Evrópusambandinu er fjallað um stöðu og hlutverk Félagsdóms.

Í kafla 1.1.3. um dómskerfið kemur eftirfarandi fram um Félagsdóm:

„Félagsdómur er ábyrgur fyrir því að úrskurða í réttarágreiningi vinnuveitenda og launþega á vinnumarkaði. Ekki er unnt að áfrýja dómum hans til Hæstaréttar nema ef um er að ræða dóma sem tengjast viðurlögum á sviði refsiréttar. Íslensk stjórnvöld ættu að endurskoða takmarkanir á réttinum til áfrýjunar á þessu sviði til þess að stuðla að því að réttlát málsmeðferð fyrir dómi sé tryggð.“

Á íslenskum vinnumarkaði hefur ríkt sátt um fyrirkomulag Félagsdóms og er það afstaða Alþýðusambands Íslands að hvorki efnislegar né lagalegar forsendur leiði til þess að nauðsyn sé að gera breytingar á.

Staða Félagsdóms að lögum

Félagsdómur starfar á grundvelli IV. kafla laganna um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938. Félagsdómur er sérdómstóll, skipaður fimm dómurum til þriggja ára í senn og skipa deiluaðilar hvor sinn dómara, Hæstiréttur skipar tvo og félagsmálaráðherra skipar fimmta dómarinn úr hópi þriggja sem Hæstiréttur tilnefnir. Ekki er gerð krafa um að dómarar hafi lögfræðiþekkingu utan þeirra tveggja dómara sem Hæstiréttur skipar en þeir skulu hafa lokið embættisprófi í lögfræði.

Í 44. gr. laganna um stéttarfélög og vinnudeilur eru verkefni Félagsdóms nefnd:

  1. Að dæma í málum, sem rísa út af kærum um brot á lögunum og tjóni, sem orðið hefur vegna ólögmætra vinnustöðvana.
  2. Að dæma í málum, sem rísa út af kærum um brot á vinnusamningi eða út af ágreiningi um skilning á vinnusamningi eða gildi hans.
  3. Að dæma í öðrum málum milli verkamanna og atvinnurekenda, sem aðiljar hafa samið um að leggja fyrir dóminn, enda séu að minnsta kosti 3 af dómendunum því meðmæltir.

Þá kemur fram skv. 2. mgr. 44. gr. að stéttarfélögum, félögum meistara og iðnrekenda og einstökum atvinnurekendum skuli heimilt að leita úrskurðar Félagsdóms um það, hvort starfsemi falli undir I. og II. kafla laga um iðju og iðnað, svo og um það, til hvaða löggiltrar iðngreinar hún taki.

Mál sem höfða má fyrir Félagsdómi skal ekki flutt fyrir almennu dómstólunum, nema Félagsdómur hafi neitað að taka það til meðferðar skv. 47. gr. laganna.

Í lögum um kjarasamninga opinberra starfsmanna nr. 94/1986 er jafnframt fjallað um verkefni Félagsdóms. Samkvæmt lögunum eru verkefnin að dæma í málum sem varða ágreining um samningsaðild einstakra stéttarfélaga og til hvaða starfsmanna samningsaðild þeirra nær, lögmæti vinnustöðvana, ágreining um skilning á kjarasamningi, ágreining um félagsaðild og önnur þau atriði sem samið er um að leggja fyrir dóminn enda séu þrír dómendur því meðmæltir.

Aðild að málum fyrir Félagsdómi er með sérstökum hætti, skv. 45. gr. laganna Sambönd verkalýðsfélaga og atvinnurekendafélaga reka fyrir hönd meðlima sinna mál fyrir dómnum. Félög, sem ekki eru meðlimir sambandanna, reka mál sín sjálf og fyrir meðlimi sína. Ófélagsbundnir aðilar reka mál sín sjálfir. Þá geta einstakir meðlimir félaga sinna höfðað mál sjálfir fyrir dómnum ef samband eða félag neitar að höfða mál.

Félagsdómur getur dæmt málsaðila til að greiða skaðabætur, sektir og til að greiða málskostnað eftir venjulegum reglum.

Þá er í 67. gr. laganna um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938 fjallað með eftirfarandi hætti um áfrýjunarheimildir  vegna dóma og úrskurða Félagsdóms.

Úrskurðir og dómar Félagsdóms eru endanlegir og verður ekki áfrýjað. Þó má innan viku frá dómsuppsögn eða úrskurði kæra til Hæstaréttar:

  1. Frávísunardóm eða úrskurð um frávísun.
  2. Dóm til ónýtingar, sökum þess að málið heyrir ekki undir Félagsdóm.
  3. Úrskurð um skyldu til að bera vitni, um eiðvinning og réttarfarssektir skv. 60. og 63. gr.
  4. Ákvörðun um að gera aðila að greiða sektir skv. 65. gr.

Að öðru leyti en fram kemur í 67. gr. eru dómar Félagsdóms endanlegir og verður ekki áfrýjað. Þannig er viðurkenningardómum Félagsdóms ekki hægt að áfrýja, auk ákvörðunar um gera aðila að greiða skaðabætur vegna tjóns sem hann hefur valdið.

Almennt um hlutverk Félagsdóms og sérstaða hans

Félagsdómur er sérdómstóll og í lögunum um stéttarfélög og vinnudeilur og lögunum um kjarasamninga opinberra starfsmanna er skýrlega kveðið á um það hver verkefni hans eru.

Dómurinn fjallar þannig í meginatriðum annars vegar um brot og túlkanir á kjarasamningum og hins vegar um brot á ákvæðum framangreindra laga. Þannig er Félagsdómur í reynd sérdómstóll sem leysir úr ágreiningsmálum sem varða samskipti annars vegar launafólks og hins vegar atvinnurekenda, á grundvelli samninga. Vegna þessa fyrirkomulags og skipan dómara í dóminn hefur Félagsdómur ákveðinn skyldleika við gerðardóma.

Ljóst er að löggjafarvaldið lítur svo á  nauðsynlegt sé að aðilum vinnumarkaðarins sé framselt að miklu leyti valdið til að móta og setja reglur á vinnumarkaðnum ólíkt því sem gildir um önnur samfélagsins. Í samræmi við það hafa þau mál vinnumarkaðarins verið tekin undan lögsögu almennu dómstólanna að því er varðar brot og túlkanir á kjarasamningum og lögunum um stéttarfélög og vinnudeilur. Önnur mál, t.d. hvað varðar brot á ráðningarsamningi eða um greiðslu ákveðinnar fjárkröfu á grundvelli vangoldinna launa eiga aftur á móti undir almennu dómstólana.

Í þessu ljósi verður að hafa í huga það fyrirkomulag sem er á úrlausn ágreiningsmála sem koma upp milli aðila vinnumarkaðarins. Verkefni Félagsdóms er að úrskurða um mál sem löggjafarvaldið hefur afhent stéttarfélögunum og atvinnurekendum forræði á og því eðlilegt að um úrlausn ágreiningsmála sem upp koma gildi sérstakar reglur þannig að aðilar sjálfir hafi forræði á úrlausn ágreiningsefna.

Rétt er að benda á að þar sem Félagsdómur er sérdómstóll ber að túlka ákvæði um verkefni hans þröngt.

Félagsdómur og ákvæði Mannréttindasáttmála Evrópu

Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um stöðu Félagsdóms og heimildir til áfrýjunar úrlausnum hans. Í kjölfar þess voru með lögum nr. 20/2001 gerðar breytingar á þágildandi áfrýjunarheimildum í lögunum um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938 á þá leið að ákvarðanir um gera aðilum að greiða sektir er nú kæranlegar til Hæstaréttar.

Forsaga málsins er sú að 7. september 1999 tók Mannréttindadómstóll Evrópu þá ákvörðun að kærumál Siglfirðings ehf. gegn íslenska ríkinu væri tækt til efnismeðferðar fyrir dómstólnum. Mannréttindadómstóllinn lagði jafnframt til að aðilar leituðu sátta í málinu. Kæruefnið í málinu laut að því að samkvæmt íslenskum lögum var ekki unnt að áfrýja dómi Félagsdóms frá 10. júní 1996 þar sem kærandi í málinu var dæmdur til að greiða 500 þús. kr. sekt í ríkissjóð á grundvelli 65. og 70. gr. laga nr. 80/1938.

MDE fjallaði um málið út frá 2. gr. 7. samningsviðauka en samkvæmt því ákvæði skal sérhver sá  sem dómstóll finnur sekan um afbrot eiga rétt á að láta æðri dóm endurskoða sakfellinguna eða refsinguna.

Mannréttindadómstóll Evrópu samþykkti að fella niður mál Siglfirðings ehf. fyrir dómstólnum á grundvelli sáttar aðila í málinu. Í sáttinni er m.a. vísað til þess að frumvarp til breytinga á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur hafði verið lagt fram á Alþingi, sem fól í sér að sektarákvarðanir Félagsdóms væru kæranlegar til Hæstaréttar. Frumvarpið var því meginforsenda þess að Mannréttindadómstóllinn samþykkti framangreinda sátt í máli Siglfirðings ehf. gegn íslenska ríkinu.

Í því ljósi er mikilvægt að hafa í huga að Mannréttindadómstóll Evrópu fjallaði ekki með almennum hætti um heimildir til áfrýjunar dómsniðurstöðum Félagsdóms til æðri dómstóls. Dómurinn taldi þannig fullnægjandi að eingöngu sektarákvarðanir væru kæranlegar til Hæstaréttar enda slíkt í samræmi við ákvæði 2. gr. 7. samningsviðauka sem fjallað verður um í framhaldinu.

Ákvæði 6. gr. MSE veitir ekki rétt til áfrýjunar mála. 
Í greiningarskýrslu kemur fram að íslensk stjórnvöld skuli endurskoða takmarkanir á réttinum til áfrýjunar á þessu sviði til þess að stuðla að því að réttlát málsmeðferð fyrir dómi sé tryggð.

Í fyrsta lagi er rétt að benda á að nú þegar, líkt og að framan er getið, hefur lögunum um stéttarfélög og vinnudeilur verið breytt þannig að ákvörðunum um sektargreiðslur er nú hægt að áfrýja, sbr. 2. gr. 7. samningsviðauka MSE.

Í öðru lagi er nauðsynlegt að benda á að í hugtakinu réttlát málsmeðferð felst ekki nauðsynleg krafa til þess að öllum dómum og úrskurðum dómstóla sé hægt að áfrýja til æðri dómstóla. Í 6. gr. MSE er kveðið á um réttinn til réttlátrar málsmeðferðar. Í 6. gr. segir nánar:

  1. 1. Þegar kveða skal á um réttindi og skyldur manns að einkamálarétti eða um sök, sem hann er borinn um refsivert brot, skal hann eiga rétt til réttlátrar og opinberrar málsmeðferðar innan hæfilegs tíma fyrir sjálfstæðum og óvilhöllum dómstóli. Sé skipan hans ákveðin með lögum. Dóm skal kveða upp í heyranda hljóði, en banna má fréttamönnum og almenningi aðgang að réttarhöldunum að öllu eða nokkru af siðgæðisástæðum eða með tilliti til allsherjarreglu eða þjóðaröryggis í lýðfrjálsu landi eða vegna hagsmuna ungmenna eða verndar einkalífs málsaðila eða, að svo miklu leyti sem dómstóllinn telur brýna nauðsyn bera til, í sérstökum tilvikum þar sem opinber frásögn mundi torvelda framgang réttvísinnar.
  2. Hver sá sem borinn er sökum um refsiverða háttsemi skal talinn saklaus un sekt hans telst sönnuð að lögum.
  3. Hver sá sem borinn er sökum um refsiverða háttsemi skal eigi njóta minni réttar en hér greinir:
  • Hann fái án tafar, á máli sem hann skilur, vitneskju í smáatriðum um eðli og orsök þeirrar ákæru sem hann sætir.
  • Hann fái nægan tíma og aðstöðu til að undirbúa vörn sína.
  • Hann fái að halda uppi vörnum sjálfur eða með aðstoð verjanda að eigin vali. Hafi hann ekki nóg fé til að greiða lögfræðiaðstoð skal hann fá hana ókeypis ef það er nauðsynlegt vegna réttvísinnar.
  • Hann fái að spyrja eða láta spyrja vitni sem leidd eru gegn honum. Séð skal um að vitni, sem bera honum í vil, komi fyrir dóm og séu spurð á sama hátt og þau vitni sem leidd eru gegn honum.
  • Hann fái ókeypis aðstoð túlk ef hann skilur hvorki né talar mál það sem notað er fyrir dómi.

Almennt hefur verið litið svo á að í réttinum til réttlátrar málsmeðferðar felist ekki rétturinn til að dómi eða úrskurði sé hægt að áfrýja til æðri dóms.

Í 7. samningsviðauka MSE er þó mælt fyrir um rétt til áfrýjunar sakamáls sem er nátengdur réttinum til réttlátrar málsmeðferðar. Í 2. gr. 7. samningsviðauka Mannréttindasáttmála Evrópu segir:

  1. Sérhver sá, sem dómstóll finnur sekan um afbrot, skal hafa rétt til að láta æðri dóm fjalla á ný um sakfellinguna eða refsinguna. Um beitingu þessa réttar skal gilda löggjöf, þar á meðal um tilefni þess að beita megi.
  2. Réttur þessi getur verið háður undantekningum þegar um er að ræða minni háttar brot, eftir því sem fyrir er mælt í lögum, eða þegar fjallað var um mál viðkomandi manns á frumstigi af æðsta dómi, eða hann var sakfelldur eftir áfrýjun á sýknudómi.

Aðildarríkjum er í sjálfsvald sett hvort áfrýjun máls til æðra dóms taki til hvors tveggja sakfellingar og ákvörðunar viðurlaga eða sé einskorðuð við annað hvort, t.d. við ákvörðun viðurlaga einvörðungu. Þá er gert ráð fyrir að um undantekningar frá réttinum til þess að vísa máli til æðri dóms geti verið að ræða.

Mannréttindasáttmálinn verndar þannig einungis þann rétt að fá endurskoðuð refsimál fyrir æðri dómi, og jafnvel eingöngu refsinguna. Réttur til áfrýjunar einkamála er þannig ekki tryggður í ákvæðum Mannréttindasáttmálans.

Í kjölfar framangreindrar sáttar fyrir Mannréttindadómstóli Evrópu var lögunum um stéttarfélög og vinnudeilur breytt og ákvarðanir Félagsdóms um að gera aðila að greiða sektir eru nú kæranlegar til Hæstaréttar skv. 4. tölul. 67. gr. laganna.

Hvaða varðar heimild Félagsdóms til að dæma aðila til greiðslu skaðabóta er rétt að benda á að skaðabætur eru dæmdar til að bæta mönnum  fé fyrir það tjón sem þeir hafa orðið fyrir. Skaðabætur eru ekki dæmdar á grundvelli þess að viðkomandi hafi verð fundinn sekur um afbrot og samkvæmt þessu og með hliðsjón af orðalagi 2. gr. 7. Samningsviðauka MSE er því ekki nauðsynlegt að æðri dómstóll endurskoði ákvarðanir Félagsdóms um greiðslur skaðabóta.

Í ljósi alls framangreinds liggur því fyrir að samkvæmt núgildandi lögum eru uppfyllt þau skilyrði sem Mannréttindasáttmáli Evrópu leggur á hendur aðildarríkjum sínum varðandi áfrýjun mála. Í því ljósi er brýnt að benda á að sú sátt sem gerð var vegna máls Siglfirðings gegn Íslandi laut sérstaklega að áfrýjunarheimildum og var gerð af Íslands hálfu við Mannréttindadómstól Evrópu.

Þá er rétt að benda á að í Sáttmála Evrópusambandsins um grundvallarréttindi er ekki fjallað um rétt til að fá dóma og ákvarðanir endurskoðuð fyrir æðri dómstóli.

Vinnuréttardómstólar á Norðurlöndum

Þrátt fyrir framangreinda niðurstöðu þykir þó rétt að fjalla með almennum hætti um hlutverk og stöðu vinnuréttardómstóla á Norðurlöndunum og verður sérstaklega litið til Svíþjóðar og Danmerkur í því samhengi.

Í Svíþjóð og Danmörku er fyrirkomulag vinnuréttardómstóla með sambærilegum hætti og hér landi, þ.e. dómum og ákvörðunum vinnuréttardómstólanna er almennt séð ekki hægt að áfrýja til æðri dómstóla. Þrátt fyrir sambærilegt fyrirkomulag og athugasemd er gerð við í greiningarskýrslu framkvæmdastjórnar ESB hefur ekki með formlegum hætti verið af hálfu ESB gerð athugasemd gagnvart þessum aðildarríkjum ESB.

Á Norðurlöndum hefur skipan vinnumarkaðsmála verið almennt með þeim hætti að þríhliða samráð hefur verið meginstefið. Skipan vinnuréttardómstóla mótast af því.  Með þríhliða skipan dómara í vinnuréttardómstóla er haldið fast við þá grundvallarreglu að málefni vinnumarkaðarins skuli vera í höndum launafólks og  atvinnurekenda með aðkomu stjórnvalda enda sérþekking á málaflokknum í höndum aðila vinnumarkaðarins og þá skiptir máli að úrlausnir dómstólanna snerta oft hagsmuni fjölda fólks.

Í meginatriðum eru tvö atriði sem einkum einkenna starf vinnuréttardómstóla. Annars vegar hafa aðilar vinnumarkaðarins nokkra íhlutun um val dómenda og á að slíkt að stuðla að því að í dómi sitji menn með sérþekkingu á vinnumarkaðsmálum. Hins vegar einkennir hröð málsmeðferð vinnumarkaðsdómstóla. Þar er m.a. litið til þess að kjarasamningar gilda oftast í tiltölulegan skamman tíma og því  gilda ýmsar sérreglur sem eiga að stuðla að því að ekki þurfi að bíða lengi endanlegrar úrlausnar. Þannig verður, eins og áður hefur verið nefnt, dómum vinnumarkaðsdómstóla m.a. ekki áfrýjað til æðri dóms.

Stofnun vinnumarkaðsdómstóla á Norðurlöndum má rekja til svokallaðs Septembersamkomulags í Danmörku. Samtök atvinnurekenda, DA, og landssamband stéttarfélaga, LO, gerðu samkomulagið og með því var komið á fót úrlausnaraðila, gerðardómstól, sem skipaður var aðilum frá atvinnurekendum, verkalýðshreyfingunni og stjórnvöldum. Talið var mun heppilegra að leysa úr réttarágreiningi fyrir sérstökum úrlausnaraðila heldur en með þvingunaraðgerðum, s.s. verkföllum, sem frekar skyldi beita þegar hagsmunaágreiningur væri fyrir hendi. Þannig var réttarágreiningur á vinnumarkaði tekinn undan lögsögu almennra dómstóla og settur í hendur hins sérstaka úrlausnaraðila, n.k. gerðardóms. Í kjölfarið voru settari á stofn sérstakir vinnumarkaðsdómstólar, Den faste voldgiftsret í Danmörku árið 1910, Arbetsretten í Noregi árið 1916 og Arbetsdomstolen í Svíþjóð árið 1928.Vinnumarkaðsdómstólum er þannig falið ákveðið hlutverk við stefnumörkun á málefnum vinnumarkaðarins.

Danmörk

Vinnuréttardómstóllin í Danmörku, Arbjedsretten , starfar á grundvelli Arbejsretsloven.  Þau mál sem dómstóllinn fjallar um varða m.a.:

  1. Brot og túlkun á grunnkjarasamningum gerðum af DA og LO og samsvarandi samningar og samkomulög.
  2. Brot á kjarasamningum um kaup og kjör
  3. Lögmæti  tilkynntra vinnustöðvana og fresta vegna þessa.
  4. Hvort til staðar sé kjarasamningur
  5. Hvort samkomulag um gerðardóm hafi verið gert og túlkun þess.
  6. Höfnun þess að leggja mál fyrir gerðardóm
  7. Ágreining um hæfni opinbers sáttasemjara

Aðilar vinnumarkaðarins geta ákveðið að mál sem varða brot á samningum þeirra á milli skulu ekki útkljáð á vettvangi vinnuréttardómstólsins heldur á vettvangi gerðardóms. Sá ákvörðun þarf að liggja fyrir með skýrum hætti áður en Vinnuréttardómstóllinn vísar máli frá af þessum sökum.

Einungis samtök atvinnurekenda eða verkalýðshreyfingarinnar geta höfðað mál fyrir dómstólnum. Einstaklingar geta ekki höfðað mál fyrir dómstólnum.

Ákvörðunum vinnuréttardómstólsins er ekki hægt að áfrýja. Ekki hafa verið gerðar formlega athugasemdir af hálfu Evrópusambandsins varðandi endanleika dóma danska vinnuréttardómstólsins.

Svíþjóð

Sænski vinnuréttardómstóllin, Arbedsdomstolen, starfar á grundvelli Lag om rättegången i arbetstvister.
Mál sem höfða má fyrir dómstólnum verður að höfða af samtökum atvinnurekenda eða launþega eða af atvinnurekenda sem gerir kjarasamning.

Vinnuréttardómstóllinn fjallar um mál sem varða kjarasamninga, rétt til þátttöku t.d. vegna félagsaðildar eða samningsaðildar, ágreining milli aðila sem bundnir eru af kjarasamningi eða ágreining á vinnustað þar sem kjarasamningur er í gildi. Ef þessi skilyrði eru ekki uppfyllt verður að höfða málið fyrir héraðsdómstól og þá er hægt að áfrýja niðurstöðu þess dómstóls til vinnuréttardómstólsins.

Dómum Vinnuréttardómstólsins verður ekki áfrýjað.

Niðurstaða

Í ljósi alls framangreinds liggur fyrir að forræði á málefnum vinnumarkaðarins hefur samkvæmt ríkri hefð á Norðurlöndum og Íslandi verið í höndum aðilum vinnumarkaðarins og hefur slíkt fyrirkomulag verið staðfest með lögum. Í því felst að kjarasamningar eru gerðar af samtökum atvinnurekenda og launþega og úrlausn ágreiningsmála sem skapast um gildi og túlkun þeirra er í höndum hinna sérstöku vinnuréttardómstóla sem skipaðir eru dómurum frá aðilum vinnumarkaðarins og stjórnvöldum en ekki hinna almennu dómstóla; héraðsdómstóla og Hæstaréttar. Þannig er í reynd tryggt að hið efnislega forræði á málaflokknum sé hjá aðilum vinnumarkaðarins.

Í lögunum um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938 er veitt heimild til að kæra ákveðnar ákvarðanir og úrskurði Félagsdóms til Hæstaréttar.  Samkvæmt ákvæðum Mannréttindasáttmála Evrópu og túlkunum Mannréttindadómstólsins á þeim felst ekki í rétti til réttlátrar málsmeðferðar réttur til að kæra ákvarðanir og dóma til æðri dómstóls. Sú réttur sem felst í 2. gr. 7. samningsviðauka MSE veitir eingöngu rétt þess sem dæmdur hefur verið fyrir afbrot til að fá endurskoðaða  sakfellinguna eða refsinguna fyrir æðri dómi. Þar sem ákvörðun um að gera aðila að greiða sekt er kæranleg til Hæstaréttar liggur fyrir að ákvæði MSE eru uppfyllt að þessu leytinu til.

Var efnið hjálplegt?

Takk fyrir að hjálpa okkur að bæta vefinn!

Vinsamlegast merktu við ástæðu

Í stuttu máli *
Fela
Tengill á forsíðu ASÍ

Alþýðusamband Íslands er stærsta fjöldahreyfing launafólks á landinu. ASÍ er samband 47 stéttarfélaga á almennum vinnumarkaði.

Alþýðusamband Íslands
Guðrúnartúni 1 • 105 Reykjavík
kt. 420169–6209

  • 53 55 600
  • asi@asi.is
  • Facebook-síða ASÍ
  • YouTube-rás ASÍ

VINNURÉTTUR

  • Um vinnuréttarvefinn
  • Vinnuréttur

FRÉTTIR OG ÚTGÁFA

  • Fréttir
  • Útgáfa
  • Samstarfsverkefni
  • Hlaðvarp
  • Sjónvarp ASÍ

UM ASÍ

  • Hvað er ASÍ?
  • Þing
  • Forseti
  • Starfsfólk

Vafrakökur

Við notum vafrakökur til að bæta vefinn. Fyrir frekari upplýsingar getur þú skoðað skilmála um meðferð persónuupplýsinga á vefnum.

Notkunarskilmálar um persónuvernd

Veldu leið til að hafa samband við ASÍ

Tölvupóstur Algengar spurningar