Hlutverk trúnaðarmanna - fulltrúar stéttarfélaga og starfsmanna

Hlutverk trúnaðarmanna er í aðalatriðum að vinna að bættum kjörum vinnufélaga sinna, jafnframt því sem þeir eru talsmenn atvinnuöryggis, félagslegs öryggis, skynsamlegra stjórnarhátta á vinnustöðum og eru samráðsaðilar vegna breytinga á vinnustöðum.

Fjallað er um verkefni trúnaðarmanna í kjarasamningum og um tiltekin verkefni í lögum ( sjá m.a. undirkafla um"Lögbundið samráð (sérstök lagaákvæði)" en einnig byggist hlutverk þeirra á þeim venjum sem skapast hafa um störf þeirra.

Að jafnaði er einnig fjallað um hlutverk trúnaðarmanna í lögum stéttarfélaga og þeim falin ákveðin hlutverk innan stjórnskipunar þeirra. Ekki er óalgengt að þau myndi ásamt stjórn félaganna sérstök trúnaðar- eða trúnaðarmannaráð sem milli aðalfunda geta farið með æðsta vald innan félaganna. Slík ráð eru einnig stjórn félagsins til ráðgjafar og algengt að þau myndi samninganefndir félaganna.

Honum er, í samráði við verkstjóra, heimilt að verja eftir því sem þörf krefur tíma til trúnaðarmannsstarfa og skulu laun ekki skerðast af þeim sökum. Trúnaðarmanni er heimilt í tengslum við ágreiningsefni að yfirfara gögn og vinnuskýrslur varðandi ágreiningsefnið og ber honum að fara með þau gögn sem trúnaðarmál. Hann skal á vinnustað hafa aðgang að læstri hirslu og síma í samráði við verkstjóra. Eðlilegt að hann hafi fullt samráð og samvinnu við stéttarfélagið um ágreiningsefni sem upp koma til að leita leiða um lausn þeirra. Góð samskipti trúnaðarmanns og vinnufélaga eru grundvöllur árangursríks starfs. Nauðsynlegt er að trúnaðarmaður fræði nýliða á vinnustað um helstu reglur og venjur og um verkalýðsfélagið.

Hinn endurskoðaði sáttmáli frá 1996 tryggir jafnrétti karla og kvenna, vernd ef til uppsagnar kemur, rétt launþega til að starfa með reisn, vernd gegn fátækt og félagslegri útskúfun, rétt til húsnæðis, aukið jafnræði o.s.frv. Þegar lögin voru sett 1938 voru félagsleg réttindi ekki eins skilgreind og víðtæk og síðar varð og telja verður að fyrst og fremst hafi verið átt við félagsleg réttindi í því sem kalla má þrengri merkingu þ.e. þau réttindi sem fyrst og fremst lúta að hinni vinnuréttarlegu stöðu og vernd á vinnumarkaði.

Um þetta er sérstaklega fjallað í 4.gr. laganna frá 1938 þar sem segir: „Atvinnurekendum, verkstjórum og öðrum trúnaðarmönnum atvinnurekenda er óheimilt að reyna að hafa áhrif á stjórnmálaskoðanir verkamanna sinna, afstöðu þeirra og afskipti af stéttar- eða stjórnmálafélögum eða vinnudeilum með: a. uppsögn úr vinnu eða hótunum um slíka uppsögn, b. fjárgreiðslum, loforðum um hagnað eða neitunum á réttmætum greiðslum.“